Quyết định chọn nghề nghiệp cần có sự nghiên cứu, thiết lập mục tiêu và hiểu biết về bản thân. Dưới đây là một số công cụ giúp lập kế hoạch dễ dàng hơn cho người chuẩn bị gia nhập lực lượng lao động hoặc muốn chuyển đổi nghề:
Phân tích SWOT
SWOT là viết tắt của điểm mạnh (strengths), điểm yếu (weaknesses), cơ hội (opportunities) và thách thức (threats). Phân tích này giúp các bạn trẻ tìm hiểu về bản thân, từ đó, xác định công việc phù hợp với bộ kỹ năng của mình.
Ngoài ra, qua mô hình SWOT, người làm có thể xác định các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp. Điểm mạnh và điểm yếu là yếu tố bên trong trong khi cơ hội và thách thức là yếu tố bên ngoài. Dưới đây là một số câu hỏi có thể sử dụng để xác định bốn yếu tố này:
Điểm mạnh: Tôi có những kỹ năng gì? Tôi quan tâm đến điều gì? Tôi phát triển mạnh trong môi trường nào?
Điểm yếu: Tôi học kém những môn nào? Tôi sợ cái gì? Tôi không thích điều gì?
Cơ hội: Trong môi trường nào tôi làm việc chăm chỉ nhất? Làm thế nào tôi có động lực tốt nhất?
Thách thức: Tôi có mang lại bất kỳ rủi ro nào cho một tổ chức không? Tại sao một công ty có thể không muốn thuê tôi?
Phân tích SWOT chuyên sâu có thể giúp các bạn trẻ xác định những lợi ích bản thân có thể mang lại cho nhà tuyển dụng tiềm năng và các lĩnh vực nên tập trung để cải thiện.
Phân tích SWOT giúp các bạn trẻ nắm bắt bức tranh toàn cảnh để lập kế hoạch. Ảnh minh họa: Pexels
Kiểm tra nghề nghiệp (Career testing)
Hiện, một số công ty tư nhân cung cấp các bài kiểm tra nghề nghiệp để xác định công việc nào phù hợp nhất với tính cách và trình độ của từng cá nhân, có thể tính phí hoặc không. Thông thường, các cố vấn sẽ thực hiện các bài kiểm tra nghề nghiệp với học sinh trung học để giúp các em quyết định con đường sự nghiệp trước khi học đại học.
Một số bài kiểm tra nghề nghiệp miễn phí cũng có thể được tìm thấy trực tuyến. Tuy nhiên, hiệu quả có thể không cao bằng sự giúp đỡ của huấn luyện viên nghề nghiệp (career coach).
Tự đánh giá (Self-assessment)
Đây là phương pháp dựa trên giả định "bạn hiểu bản thân hơn bất kỳ bài kiểm tra nào". Tự đánh giá dựa trên sự phản ánh cá nhân để xác định sở thích và kỹ năng trong một lĩnh vực cụ thể. Các bạn trẻ có thể dùng một số cách thức sau:
Viết: trình bày về những gì các bạn hình dung về nơi làm việc; thời gian ra sao; làm việc độc lập hay đội nhóm; sử dụng trí tưởng tượng để xác định công việc lý tưởng trông như thế nào.
Lập bảng: Bảng tự đánh giá cung cấp các câu hỏi để hướng dẫn phản ánh. Những điều này có thể giúp người trẻ tập trung suy nghĩ và hỗ trợ bản thân xác định những gì mình muốn làm như một công việc.
Shadowing (bắt chước): Học sinh có thể hỏi gia đình, những người đi trước cho phép theo dõi nơi làm việc trong một ngày. Sau đó, các bạn có thể suy nghĩ về những gì mình thích hoặc không thích về nơi làm việc và nhiệm vụ công việc đã chứng kiến, từ đó, xác định công việc nào phù hợp nhất.
Nghiên cứu
Học sinh, sinh viên nên đọc về các nghề nghiệp khác nhau và xem nghề nào hấp dẫn nhất với mình. Các bạn có thể dùng nhiều cách để nghiên cứu cơ hội nghề nghiệp và việc làm. Hiện nhiều ứng dụng cung cấp việc làm trực tuyến đã có công cụ này trên nền tảng của mình, cho phép người dùng khám phá nhiều con đường sự nghiệp, từ đó, xác định những gì bạn quan tâm và vạch ra con đường tạo dựng sự nghiệp đó.
Kiểm tra tính cách
Các bài kiểm tra tính cách là cách đánh giá, xác định các khía cạnh cơ bản điểm đặc trưng của từng cá nhân, đồng thời, giải thích những khía cạnh đó khiến mỗi cá nhân trở thành ứng cử viên tích cực hay tiêu cực công việc, hoạt động nào.
Trong đó, bài kiểm tra Myers-Briggs (MBTI) là một trong những công cụ phổ biến nhất hiện nay, giúp các bạn trẻ tìm ra loại tính cách của mình, tìm đúng hướng đi cho sự nghiệp tương lai.
Bài kiểm tra tính cách MBTI đang được giới trẻ ưa chuộng. Ảnh minh họa: Pexels
Nguồn lực cộng đồng
Nhiều tổ chức hiện nay cung cấp các công cụ lập kế hoạch nghề nghiệp qua các buổi hội thảo, chuyên đề, trang web và ấn phẩm. Đây là nguồn tài nguyên cộng đồng tốt cho những người quan tâm đến việc lập kế hoạch nghề nghiệp. Các bạn trẻ có thể sử dụng sách, tạp chí hoặc tham gia các buổi hội thảo cộng đồng, ngày hội việc làm...
Nhật Lệ (theo Indeed)